Sportvelden

Licht is van groot belang voor de sport. Bij sportparken is er licht van voldoende kwaliteit op het sportveld nodig om de sport goed en veilig te kunnen beoefenen. Verder kan verlichting belangrijk zijn voor de sociale veiligheid rondom de sportaccommodatie. De energiekosten drukken op de begroting van sportverenigingen.

Westerveld heeft ook aandacht voor de hoeveelheid licht die onbedoeld buiten het sportveld terecht komt en daar wellicht de omgeving stoort. De sterke lampen verbruiken daarnaast ook veel energie.

Sportverlichting verdient de aandacht omdat het op een bepaalde locatie een grote impact kan hebben met veel en fel licht. Maar, in tegenstelling tot andere lichtbronnen, brandt sportverlichting niet de hele nacht door. Na afloop van de trainingen of wedstrijd wordt de verlichting uitgeschakeld door de vereniging. Bij kleinere verenigingen is dit vaak al halverwege de avond.

De discpline ′sport′ kan een bijdrage leveren aan duurzaamheid en leefbaarheid door in te zetten op moderne technieken. Een bijkomend voordeel is dat lagere energiekosten op lange termijn, net als andere kostenreducties, helpen de sport betaalbaar te houden.

Foto: Verlichting van sportvelden is vaak van verre zichtbaar (locatie: vanaf Middenweg, Vledder)

Sportvelden en bewust verlichten 

Bij het bewust verlichten van sportvelden zijn twee aspecten belangrijk.

1. Goede armaturen

Nieuwe armaturen hebben vaak betere spiegels, waardoor meer licht op het veld komt en minder het landschap in straalt. Kiezen voor een goed armatuur beperkt dus de uitstraling naar de omgeving: omwonenden, weggebruikers, omringende bomen, het open landschap, flora en fauna.

Foto: Tennisbanen hebben over het algemeen vlakke verlichting op hoge masten. Daardoor geven ze relatief weinig hinder naar de omgeving toe ookal is het lichtpunt wel tot op grote afstand waar te nemen, zeker bij vochtig weer. (Locatie: parkeerplaats aan Middenweg, Vledder)

2. Goed afstellen

Bij alle armaturen, oud en nieuw, is het belangrijk dat ze goed worden afgesteld. Dit zorgt ervoor dat ze het veld verlichten en zo weinig mogelijk de omgeving. Het afstellen kan het beste gedaan worden door een erkend bedrijf, ook bij het vervangen van lampen. De lichtuitstoot kan per lichtmast verschillen, afhankelijk van het armatuur en de afstelling. Soms zijn armaturen helemaal schuin op de mast geplaatst.

Foto: Soms kunnen armaturen vlakker worden afgesteld. Belangrijk is wel dat het veld voldoende gelijkmatig verlicht blijft. Bij nieuwe verlichting kunnen hogere lichtpunten soms een uitkomst bieden, zodat het licht goed van boven naar beneden gericht kan worden. (trainingsveld, Vledder)

Regels en richtlijnen

Vanwege duurzaamheid en leefbaarheid moet volgens de landelijke wetgeving (Activiteitenbesluit):

• de veldverlichting worden uitgeschakeld als er niet wordt gespeeld
• uiterlijk om 23.00 uur de veldverlichting helemaal uit zijn

Richtlijnen van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV) (rekening houdend met normen van de NOC/NSF en de NEN-EN 12193) geven aan hoeveel licht er op ieder type sportveld nodig is om goed en veilig te kunnen sporten.

Om te bepalen hoeveel licht er buiten redelijkerwijs buiten het sportveld mag uitstralen, heeft de NSVV de Richttlijn ter voorkoming van Lichthinder opgesteld. Deze dient ter bescherming van direct omwonenden (en geeft aan hoeveel licht er op de gevel mag schijnen) en weggebruikers, maar ook van het open landschap met de daarin levende flora en fauna.

Investeren in energiemaatregelen (door de vereniging)

In Westerveld zijn er 10 sportcomplexen voor o.a. voetbal, korfbal en rugby en 4 voor tennis. Verder is er 1 apart terrein voor rugby en 1 voor korfbal. 

De sportverenigingen kunnen investeringen in energiezuinige verlichting vaak terugverdienen via besparingen op de energierekening. Nieuwe armaturen en lampen worden sneller terugverdiend en gaan langer mee wanneer de sportvereniging:

• tijdig de lampen uitschakelt na de training
• alleen die delen van velden verlicht waarop wordt gespeeld (bv bij een keeperstraining)
• lampen met een lager vermogen gebruikt (of terugdimt) op trainingsvelden

Naast energiebesparing, is ook het voorkomen van lichthinder voor omwonenden en lichtvervuiling naar de omgeving van belang. Soms is de regelgeving van de gemeente beperkend, bijvoorbeeld doordat het bestemmingsplan een maximale masthoogte vaststelt. In dat geval plaatsen installateurs vaak de verlichting schuin om toch een gelijkmatig verlicht veld te verkrijgen. Bewoners die gehinderd worden laten meestal wel van zich horen. Dieren en het open landschap ondervinden echter ook hinder van felle verlichting. Sportverenigingen, sporters en installateurs zijn zich hier vaak niet van bewust.

LED verlichting

Wanneer de verlichting toe is aan vervanging, kan de sportvereniging een overstap naar LED verlichting overwegen. Belangrijk is de juiste armaturen te kiezen die vlak zijn en minimaal prikken in de ogen. Een nadeel van LED verlichting is de hogere aanschafkosten. Voordelen van LED sportverlichting zijn:

• de lampen staan meteen op volle sterkte en kunnen aan- en uitgezet worden zonder afkoelperiode
• dimbaar waardoor bij trainingen een lager lichtniveau kan worden gekozen
• eenvoudig om minder masten op een veld aan te zetten (keeperstraining, half veld)
• energiezuiniger waardoor de hogere investering op termijn wordt terugverdiend
• in sommige gevallen neemt ook het aansluittarief en het piektarief af, resulterend in een lagere energierekening en een kortere terugverdientijd

Investeren in bewustmaking (door de gemeente)

Omdat de gemeente Westerveld bewuster verlichten van groot belang vindt:

• geeft ze het goede voorbeeld voor wat betreft de gemeentelijke verlichting
• informeert, enthousiasmeert en ondersteunt ze sportverenigingen om te kijken wat er kan worden gedaan voor een verlaging van het energieverbruik en de lichtuitstoot 

Parkeren

Na de wedstrijd of training en in ieder geval om 23.00 uur moet de sportveldverlichting uitgeschakeld worden. Verlichting bij parkeerterreinen kan worden uitgeschakeld wanneer iedereen naar huis is. Lees meer hierover in Parkeerterreinen.