Open stallen
De melkveehouderij is een belangrijke agrarische tak in de gemeente Westerveld, gevolgd door akkerbouw. In het buitengebied zijn diverse veehouderijen. Door het vervallen van de melkquota, is deze sector groeiende. Dit heeft invloed op het landschap van Westerveld zowel overdag als ′s nachts.
De verlichte ligboxenstallen zijn voor veel veehouderijen noodzakelijk in hun bedrijfsvoering. Vanwege dierenwelzijn (frisse lucht), worden deze stallen steeds meer open.
Foto: Ligboxenstallen zijn van verre zichtbaar in het open landschap.
Hinderlijke verlichting
Ligboxenstallen kunnen door de uitstralende verlichting in de avonduren een bron van landschapsverstoring zijn. De oranje of witte lichtstreep is van verre zichtbaar als deze niet is afgeschermd. Van dichtbij kan het licht hinderlijk zijn voor omwonenden en/of voor weggebruikers, met name als de lampen laag hangen en direct zichtbaar zijn vanaf de weg.
Maatregelen
Het is mogelijk om de stallen zo in te richten en te verlichten dat de lichtuitstraling beperkt is, zeker bij renovatie, uitbreiding en nieuwbouw van stallen. Afspraken kunnen worden gemaakt aangaande:
- de lengte van de overstek
- het dak (deze kan geheel dicht zijn of ramen bevatten)
- de plaatsing van de armaturen (als deze boven de goothoogte hangen dan is er niet direct zicht op de lampen)
- de richting waarop de armaturen het licht uitstralen
- het gebruik van beweegbaar lichtwerende gordijnen
- het afschermen via landschapselementen zoals bomenrijen, of via een ophoping van grond
- het gebruik van energiezuinige lampen (als tweede aspect binnen ′bewust verlichten′)
Gemeentelijk beleid
Wat zegt het Beeldkwaliteitsplan Buitengebied Westerveld (2010) over verlichting van open stallen en de ontwikkeling daarin:
- doordat de stallen steeds meer open worden, is er steeds meer sprake van lichthinder
- de stallen zijn van verre zichtbaar in het landschap
- de stallen moeten hun verlichting uitschakelen tussen 22.00 en 6.00 uur
De gemeente zal in gesprek gaan met eigenaren van bestaande verlichting die storend is voor omwonenden, weggebruikers of het donkere landschap. Besproken wordt welke maatregelen er mogelijk zijn om de overlast te beperken.
De provincies benoemen in beheerplannen voor Natura 2000 gebieden dat er aandacht nodig is de lichtuitstoot vanuit open stallen.
Foto: Lichtuitstraling van een open stal is sterker naarmate de opening hoger is. De felheid en de kleur licht zijn ook beeldbepalend. Het licht kan richting de weg, omwonenden of het open landschap afgeschermd worden door bijvoorbeeld een heg of bebouwing, maar ook door een lichtwerend doek.
LTO Noord en de Milieufederaties: Convenant storende lichtemissie melkveestallen
Ook de toezichthouders in Drenthe geven vanaf 2015 extra aandacht aan verlichting van stallen. LTO Noord werkt in de provincies Friesland en Groningen al geruime tijd aan deze problematiek samen met de milieufederaties. Het convenant ′storende lichtemissie melkveestallen Groningen en Friesland′ is in 2015 ondertekend. Het bevat concrete afspraken over beperking lichthinder bij nieuw te bouwen stallen en bij bestaande stallen.
Het bijbehorende technische document beschrijft hoe de stallen ingericht moeten worden om lichthinder te voorkomen. Er worden voorwaarden voor montage van verlichting en de uitstraling van armaturen genoemd:
- de onderkant van alle armaturen hangen minimaal 1 meter boven de goothoogte
- het armatuur is zo afgeschermd dat geen licht boven 90 graden met de verticaal straalt
- als de onderkant van een armatuur minder dan 1 meter boven de goothoogte gemonteerd is, is het armatuur zo afgeschermd dat geen licht boven 80 graden met de verticaal straalt
- elk armatuur dient ten minste 5 meter van elke zijmuur geïnstalleerd te worden
- het technische document benoemt (in tabel B) meetpunten waarvandaan de verlichting tot aan de middellijn van de stal (meestal de nok) niet gezien mag worden. De verlichting die is gemonteerd voorbij de middellijn (gezien vanaf de locatie waar vandaan de meting wordt uitgevoerd) mag wel zichtbaar zijn.